„Spotkania z religiami” | relacja z wycieczki do Gminy Żydowskiej
W niedzielę, 22 maja 2011 roku wyjechaliśmy do Warszawy, by w ramach cyklu „Spotkania z religiami”, zapoznać się z kulturą i religią żydowską.
Najpierw odwiedziliśmy Synagogę im. Rywki i Zalmana Nożyków na ul. Twardej. Budynek wzniesiono w latach 1898-1902 w stylu neoromańskim z elementami bizantyjskimi i mauretańskimi. Budowa synagogi kosztowała 250 tys. rubli i została ufundowana przez kupca Zalmana Nożyka i jego żonę Rywkę. W czasie II wojny światowej bożnica była m.in. stajnią dla niemieckich koni i magazynem paszy; prawdopodobnie dlatego przetrwała wojnę i jako jedyna w Warszawie działa do dziś. Pierwszy raz po wojnie została otwarta po renowacji w 1951 r.
Naszym przewodnikiem po synagodze był pan Bolesław Zając. Opowiedział nam o historii bożnicy, przedstawił najważniejsze założenia religijne judaizmu oraz różnice w postrzeganiu przez chrześcijan i Żydów roli kościoła i synagogi. Dzięki naszemu przewodnikowi dowiedzieliśmy się jaka jest rola rabina w społeczności żydowskiej i jakimi najważniejszymi zasadami w życiu codziennym powinien kierować się ortodoksyjny Żyd.
Kolejnym punktem wycieczki był cmentarz żydowski na ul. Okopowej. Jest to jedna z niewielu czynnych do dziś polskich nekropolii żydowskich. Należy do największych żydowskich cmentarzy na świecie z powierzchnią 33,6 hektara i ponad 200.000 pochówków. Początkowo podzielony był na część męską i żeńską. Z czasem wprowadzono cztery kwatery: dla żydów ortodoksyjnych, kwatery porządkowe, postępowe i dziecinne. Nekropolia była przeznaczona raczej dla zamożnej ludności. Pochówki uboższych Żydów kierowano na cmentarz bródnowski.
Teren cmentarny sukcesywnie powiększano, mimo to na początku XX wieku zarząd cmentarza zmuszony był do tworzenia tak zwanych nasypów, czyli układania warstw ziemi na starych grobach i pozyskiwania w ten sposób nowych miejsc grzebalnych. Te wypiętrzenia są do dziś widoczne w starszej części nekropolii.
Naszym przewodnikiem po cmentarzu była pani Alicja Mroczkowska. Przedstawiła nam dzieje cmentarza oraz żydowską obrzędowość pogrzebową. Omówiła również ewolucję form nagrobków. Przeważają oczywiście macewy, czyli pionowe płyty nagrobne. Z czasem pojawiły się różnorodne formy grobowców o bardzo bogatej stylistyce, wykonanych w stylu egipskim czy modernistycznym. Wiele z nich to prawdziwe dzieła sztuki sepulkralnej, tworzone przez takich mistrzów jak Henryk Kuna czy Abraham Ostrzega.
Cmentarz żydowski w Warszawie jest miejscem spoczynku znamienitych osobistości. Odwiedziliśmy groby m.in. Juliana Stryjkowskiego, Ludwika Zamenhofa, Marka Edelmana.
opr. Wojciech Kantak
Wpis z kategorii Bez kategorii
